ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΒΑΛΑΑΔΩΝ
Οι συμφορές που πέρασαν οι προγονοί μας κατά τη διάρκεια των μαύρων χρόνων της σκλαβιάς υπό το ζυγό των Τούρκων είναι γνωστά σε όλους μας. Από τον ΙΕ’ αιώνα πολλοί Έλληνες μένοντας πιστοί στη θρησκεία, στις παραδόσεις τους και έχοντας το φόβο των Τούρκων εγκατέλειψαν τις πεδιάδες και εγκαταστάθηκαν σε ορεινά μέρη ιδρύοντας κωμοπόλεις όπως: Σιάτιστα, Γαλατινή, Βλάστη, Κλεισούρα, Βογατσικό, Κωσταράζι, Αυγερινό, Πεντάλοφο, Επταχώρι, Εράτυρα, Κοζάνη καθώς και άλλα ελληνικά χωριά της Δυτικής Μακεδονίας.
Το 1800 όμως όταν ο Αλή Πασσάς των Ιωαννίνων θέλησε να επεκτείνει το δεσποτάτο του εξανάγκασε πολλούς χριστιανούς να αλλάξουν πίστη για να μπορέσουν να κρατήσουν τα χωράφια τους , τα οποία αγαπούσαν πάρα πολύ. Οι Βαλαάδες στο γύρισμά τους άλλαξαν μόνο όνομα. Στο βάθος, στην ψυχή, στη σκέψη , στη γλώσσα ακόμη και στα έθιμα έμειναν Έλληνες, γιατί μόνο ελληνικά μιλούσαν, ελληνικά σκέπτονταν και την ανταλλαγή τους το 1924 τη βίωσαν πολύ έντονα, σαν ένα σκληρό ξεριζωμό από το φυσικό τους περιβάλλον. Αγαπούσαν πολύ την πατρίδα τους , τη χώρα των Πατέρων τους . Ήταν όμως πολύ αφελείς και καλόκαρδοι άνθρωποι.
Η ζωή κυλούσε ήρεμα μέσα στο χωριό. Κάθε Παρασκευή που τους καλούσε ο χότζας στο τζαμί, όπου παλιά βρισκόταν η εκκλησία η οποία μετατράπηκε σε τζαμί τη στιγμή που άλλαξαν την πίστη τους , για να προσευχηθούν, μόλις τελείωνε η προσευχή βγαίνανε έξω καθόταν πάνω σε κορμούς δέντρων και συζητούσαν για τις ανάγκες του χωριού: τη συμφωνία των νέων αγροφυλάκων, για την κατασκευή του κοινοτικού δρόμου, της βρύσης του χωριού και για την επισκευή του τζαμιού.
Το γενικότερο αξίωμα της ζωής είναι ότι η υγεία είναι το ανεκτίμητο αγαθό των ανθρώπων. Ένα ιαπωνικό ρητό διατυπώνει το εξής: ‘’γέλα για να παχαίνης’’ , το γέλιο δηλαδή είναι θείο δώρο, το αντιφέγγισμα αγαλλωμένης ψυχής στο βάθος του ψυχικού μας κόσμου. Έχοντας υπόψη το παραπάνω αποφασίστηκε να βγουν στη δημοσιότητα κάποια από τα ανέκδοτα των Βαλαάδων προκειμένου να διασωθούν από τη λήθη αλλά και για να προκαλέσουν στους αναγνώστες ευκαιρία για πλούσιο γέλιο, ψυχική ανακούφιση και ευφορία.
Ένα από τα πιο γνωστά λοιπόν ανέκδοτα των Βαλαάδων είναι:
‘’Τούρκος είσαι Μεμέτ ή Ρωμηός; ‘’
Είναι γνωστό πως σε πολλά χωριά της Ανασελίτσας μέσα στο ίδιο το χωριό ζούσαν ήσυχα και αγαπημένα Τούρκοι (Βαλαάδες) και Χριστιανοί, Ρωμηοί. Οι Ρωμηοί παρακολουθούσαν τις γιορτές των Τούρκων, γνώριζαν πότε είχαν οι Τούρκοι το μπαϊράμι και το ότι ήταν κινητή γιορτή, επίσης ήξεραν και πότε είχαν τα Χριστούγεννα τους. Οι Τούρκοι από την άλλη ήξεραν πότε οι Ρωμηοί είχαν Πάσχα και το θεωρούσαν μεγάλη τιμή αν τους έδινε κανένας Ρωμηός κόκκινο αυγό. Το χάιδευαν σαν μωρά.
Μέσα στο χωριό έπαιζαν πολλές φορές Τούρκοι και Ρωμηοί μεγάλοι άντρες και κοντά σ’ αυτούς έπαιζαν και τα μικρά Τουρκάκια και Ρωμηόπουλα. Ήταν πολύ συνδεδεμένοι μεταξύ τους, γιατί και η γλώσσα τους ήταν η ίδια η Ελληνική όπως και πολλά έθιμα τους ήταν ακόμη ελληνικά, γιατί και οι πρόγονοι των Βαλαάδων ήταν Χριστιανοί και επί Αλή Πασά αλλαξοπίστησαν.
Δεν ήταν λίγες οι φορές που τα Ρωμηόπουλα πήγαιναν ως μέσα στο τζαμί στον τούρκικο μαχαλά και τα τουρκάκια στον ελληνικό στην εκκλησία. Πολλές φορές έκαναν και αυτά το σταυρό τους, γιατί έβλεπαν κάποιες φορές καμιά Τουρκάλα γριά να πηγαίνει τις Παρασκευές και να ανάβει τα καντήλια στα εξωκλήσια, βακούφια του χωριού και δεν μπορούσαν να καταλάβουν πως ύστερα από όλα αυτά ήταν δυνατόν να είναι Τούρκοι. Επειδή φορούσαν φέσι και πήγαιναν στο τζαμί έπρεπε να λένε ότι είναι Τούρκοι!
Ένα βράδυ κάποια Ρωμηόπουλα ξεμοναχιάσανε το μικρό Τουρκάκι της γειτονιάς τους , τον Μεμέτη , ο οποίος μιλούσε μόνο Ελληνικά , τον πειράζανε και τον ρωτούσαν ‘’Τούρκος είσαι Μεμέτ’ ή Ρωμηός; ’’. Και εκείνος απάντησε : ‘’Τούρκος μα την Παναγιά’’!
Είχε δίκιο ο Μεμέτ να απαντά έτσι γιατί μόνο στο όνομα ήταν Τούρκος, σε όλα τα υπόλοιπα ήταν Χριστιανός γι’ αυτό και δίκαια ορκιζόταν στην Παναγία πιο κοντά του παρά στο Μωάμεθ στην πίστη του οποίου κατά τύχη βρέθηκε οπαδός.
Έτσι η ζωή των Βαλαάδων και των Ρωμηών κυλούσε ήσυχα στο χωριό, χωρίς αδιαλλαξίες και φανατισμούς.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Μπέντα, Κ. (1956). ΑΝΕΚΔΟΤΑ ΒΑΛΑΑΔΩΝ ΑΝΑΣΕΛΙΤΣΗΣ (ΝΥΝ ΒΟΪΟΥ) ΚΑΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ – ΚΟΖΑΝΗΣ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.
