Οδοιπορικό στους πανέμορφους ορεινούς οικισμούς Σισάνι, Νάματα, Βλάστη
Κείμενο: Τάνια Ώττα
Κάθε τόπος κουβαλά τη δική του ιστορία κι έχει κάτι να μας διηγηθεί. Στα ορεινά χωριά της χώρας μας συναντάς την απλότητα, τη ζεστασιά κι απολαμβάνεις την ευεργετική φύση, με τα αρώματά της και τους ήχους της.
Χωριά που κάποτε έσφυζαν από ζωή, σήμερα αντιστέκονται στον χρόνο με τους δικούς τους φύλακες, και περιμένουν υπομονετικά τον κάθε επισκέπτη να τον υποδεχθούν με ένα ποτήρι καλό κρασί κι ένα γλυκό που μοσχοβολά.
Ο καλύτερος τρόπος να αξιοποιήσει κάποιος τον ελεύθερο χρόνο του είναι να αποδράσει στους ορεινούς αυτούς μικρούς παράδεισους, να περπατήσει στην καταπράσινη φύση και στα γραφικά δρομάκια, να απολαύσει τον καφέ του και τοπικά εδέσματα στις πανέμορφες πλατείες, να νιώσει την ηρεμία και τη γαλήνη που προσφέρει το αγαπημένο μας χωριό.
Επιλέξαμε μία ιδιαίτερη και πανέμορφη διαδρομή και σας παρουσιάζουμε έναν οδοιπορικό που σίγουρα θα το επαναλάβετε. Με αφετηρία το Βόιο, ας γνωρίσουμε τρεις ξεχωριστούς, ορεινούς οικισμούς.
Σισάνι, το βιολογικό χωριό
Βρεθήκαμε στο Σισάνι, αυτό το πανέμορφο χωριό του Βοΐου που συνδυάζει με αρμονία το υδάτινο με το πράσινο στοιχείο, θαυμάσαμε την απαράμιλλη φυσική ομορφιά που περιβάλλει τον οικισμό και γνωρίσαμε τους φιλόξενους ανθρώπους του.
Λίγα λόγια για τον οικισμό
Η ορεινή κοινότητα Σισανίου βρίσκεται σε υψόμετρο 850 μέτρων και είναι γνωστή για την καλλιέργεια φασολιών, τον μοναδικό φυσικό πλούτο και το περίφημο φράγμα της με την τεχνητή λίμνη, όπου λειτουργεί υδροηλεκτρικός σταθμός.
Η ιστορία του οικισμού ξεκινά από την αρχαιότητα. Τη ρωμαϊκή περίοδο υπήρξε πόλη που άκμαζε, αφού αναφέρεται γυμναστήριο, στάδιο, διοργάνωση αγώνων.
Στο Σισάνι ανακαλύφθηκε ένας από τους μεγαλύτερους Βυζαντινούς Ναούς της χώρας, οι εργασίες της ανασκαφής ξεκίνησαν στις 20 Απριλίου του 1991.
Τα ευρήματα από την ανασκαφή μαρτυρούν την ύπαρξη ενός σημαντικού για την περιοχή θρησκευτικού κέντρου, με τον πολυτελή Σταυρόσχημο Ναό με τρούλο που εντάσσεται στην σειρά των μεγάλων επισκοπικών ναών, οι οποίοι χτίστηκαν στο χώρο της Μακεδονίας τον 11ο αιώνα.
Η ονομασία του παραμένει άγνωστη, αλλά σε ένα τμήμα της κτητορικής συνθήκης όπου απεικονίζεται η Θεοτόκος με γονυπετή τον κτήτορα-επίσκοπο αποδεικνύει ότι ήταν επισκοπή.
Το Σισάνι σύμφωνα με την Εκκλησιαστική Ιστορία αποτέλεσε κατά τον 11ο αιώνα έδρα της επισκοπής Σισανίου, με δικαιοδοσία ολόκληρης της σημερινής επαρχίας Βοΐου. Στα τέλη του 17ου αιώνα η έδρα της Επισκοπής μεταφέρθηκε στην Σιάτιστα, κατά πάσα πιθανότητα εξαιτίας της καταστροφής του Σισανίου από τους Τούρκους.
Ο ποταμός Μύριχος
Ο ποταμός Μύριχος διασχίζει το Σισάνι, σχηματίζοντας σε απόσταση ενός χλμ. από τον οικισμό μία όμορφη τεχνητή λίμνη. Τριγύρω απλώνεται ένα ωραιότατο δάσος με βελανιδιές. Το τοπικό μικροκλίμα στην κοιλάδα του Μύριχου θεωρείται ιδανικό για την καλλιέργεια φασολιών. Πασίγνωστα σε όλη τη Δυτική Μακεδονία είναι τα φασόλια “γίγαντες” και “ελέφαντες”, προς τιμήν των οποίων ο Πολιτιστικός Σύλλογος Σισανίου διοργανώνει κάθε χρόνο, τον μήνα Αύγουστο, τη Γιορτή Φασολιού.
Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνονται τον μήνα Αύγουστο , αφιερωμένες στο φασόλι, συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ο ποταμός Μύριχος παλαιότερα εξασφάλιζε τη λειτουργία 2 υδρόμυλων, που σήμερα δεν λειτουργούν. Η κοιλάδα του Μύριχου ήταν, σύμφωνα με τη μαρτυρία των ιστορικών, πλούσια σε ευγενή και άλλα μεταλλεύματα, με διάσπαρτα καμίνια για την επεξεργασία τους και εργαστήρια κατασκευής κεραμικών.
Στο Σισάνι μπορεί κανείς να επισκεφτεί την Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου και τις ανασκαφές του βυζαντινού ναού (Παλαιά Μητρόπολη Σισανίου).
Ακολουθώντας τον δρόμο δεξιά μετά τη γέφυρα φτάνουμε στον μεγάλο καταρράκτη του ποταμού τον λεγόμενο «Σετ». Πριν τον καταρράκτη, αριστερά στην μεγάλη ανηφόρα φτάνουμε στην Μάγουλα όπου υπάρχει μονοπάτι που οδηγεί στον κεντρικό δρόμο για τη Βλάστη.
Ακολουθώντας τον χωματόδρομο αριστερά από την γέφυρα, όλο ευθεία, οδηγούμαστε στον παλαιό οικισμό «Μπακαρένιο», στον οποίο είχαν εγκατασταθεί μετά από πλημμύρα του ποταμού 6 οικογένειες, ο οποίος πήρε το όνομα του από μια πηγή, η οποία έβγαζε νερό σε απόχρωση σκουριάς (μπακιρ).
Ξωκλήσια
Το ξωκλήσι του Αγίου Χριστοφόρου βρίσκεται στην Κλαδούρα, το δάσος στους πρόποδες του οποίου είναι χτισμένο το χωριό. Εκεί υπάρχει μονοπάτι που συνδέει το χωριό με τα Νάματα και τη Βλάστη.
Πίσω από τον ξενώνα Μύριχο, βρίσκεται το ξωκλήσι του Προφήτη Ηλία. Το ξωκλήσι του Αγίου Αθανασίου το συναντάμε στην λεγόμενη τοποθεσία Βαλτός, όπου υπάρχει χωματόδρομος που ξεκινάει δεξιά πριν τον ασφαλτόδρομο που οδηγεί στο μοναστήρι ο οποίος περνά από τις τοποθεσίες «πασκαρια» και έπειτα «σταυροδρόμι» και καταλήγει στο ξωκλήσι. Τέλος βγαίνοντας από το χωριό πηγαίνοντας προς την Βλάστη, αριστερά υπάρχει το ξωκλήσι του Αγίου Κωσταντίνου.
Νάματα, ένα στολίδι στο όρος Άσκιο
Μία από τις ομορφότερες γωνιές της Ελλάδας. Ένα μέρος με πλούσια φυσική και άγρια ομορφιά, που σε αποζημιώνει με την μαγευτική θέα που προσφέρει.
Ας πάμε στα Νάματα λοιπόν.
Από το Σισάνι ένας ασφαλτοστρωμένος δρόμος ανηφορίζει στο βουνό Άσκιο ή Σινιάτσικο (υψ. 2.111 μ.) και οδηγεί στα Νάματα, με την παλαιότερη ονομασία Πιπιλίστα. Σε υψόμετρο 1.140 μ., ο οικισμός διαθέτει έναν παραδοσιακό ξενώνα και ένα καφενείο, όμορφα, πετρόκτιστα κτίρια με περιποιημένες αυλές .
Τα Νάματα είναι το ορεινότερο χωριό του νομού Κοζάνης. Χτίστηκε τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στις αρχές του 17ου αιώνα από 17 προσφυγικές οικογένειες κυρίως από την Ήπειρο οι οποίες καταδιώχθηκαν από τους Τούρκους.
Η πλούσια φύση και τα άφθονα νερά των πηγών στα οποία οφείλει και το όνομά του το χωριό, εντυπωσιάζουν τον επισκέπτη. Τα Νάματα προσφέροντα για ορειβασία, αφού αποτελεί το ιδανικό ορμητήριο για ανάβαση στο όρος Άσκιο, πεζοπορία, καθώς και ποδήλατο βουνού στους γύρω δασικούς δρόμους.
Ο ορεινός αγώνας τρεξίματος που διοργανώνεται τα τελευταία χρόνια, τον μήνα Αύγουστο, συγκεντρώνει αρκετό κόσμο ενώ στους λάτρεις του αθλήματος προσφέρει μία εντυπωσιακή διαδρομή με πολλές προκλήσεις.
Τα καλοκαίρια, που το χωριό ζωντανεύει με την επιστροφή των χωριανών από διάφορα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού, γίνονται διάφορες ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις με κορυφαία το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου με τον παραδοσιακό Τρανό Χορό.
Η γραφική και πανέμορφη Βλάστη
Ένα μέρος που σίγουρα ο καθένας μας θέλει να επισκεφθεί.
Η Βλάστη , γνωστή και ως Μπλάτσι, με την παλαιότερη ονομασία, είναι κτισμένη σε υψόμετρο 1.180 μέτρων, ανάμεσα στους ορεινούς όγκους του Ασκίου (Σινιάτσικου) και του Μουρικίου.
Η Βλάστη γνώρισε μεγάλη οικονομική και πολιτιστική ακμή τον 19ο αιώνα, υπήρξε ένα από τα σημαντικά προπύργια του Ελληνισμού κι ένα από τα μεγαλύτερα κεφαλοχώρια της Δυτικής Μακεδονίας.
Ανάμεσα σε πανύψηλα βουνά, σε ορεινά λιβάδια με κέδρους, δάση οξιάς και βελανιδιάς , η Βλάστη είναι ένα από τα πιο όμορφα χωριά του Νομού Κοζάνης, με αναπαλαιωμένα σπίτια και αρχοντικά, γραφικά καλντερίμια, ταβέρνες, ξενώνες, παραδοσιακά καφενεία και μαγαζάκια.
Τους χειμερινούς μήνες τα χιονισμένα βουνά προσφέρουν στους επισκέπτες μια μοναδική εικόνα που θυμίζει καρτ ποστάλ. Περιπλανηθείτε στο χωριό και θαυμάστε από κοντά τα σπίτια του, χαρακτηριστικό δείγμα της μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής.
Ξεχωρίζουν για την αρχιτεκτονική και την ιστορία τους ο ναός του Αγίου Νικολάου με το ξυλόγλυπτο τέμπλο, ο ναός του Αγίου Δημητρίου με τις εξαιρετικές τοιχογραφίες και ο ναός του Αγίου Μάρκου.
Στα αξιοθέατα της περιοχής συγκαταλέγονται οι πέτρινες βρύσες του χωριού, το Θωμαΐδειο Διδακτήριο , το Μουσίκειο Ελληνικό Παρθεναγωγείο, το Σουηδικό εργοστάσιο υφαντουργίας, και το Βρανάκειο Δημοτικό Σχολείο.
Για τους λάτρεις της πεζοπορίας, η Βλάστη αποτελεί ιδανική αφετηρία ανάμεσα στα πυκνά δάση και τα τρεχούμενα νερά και την άγρια φύση. Ακολουθήστε τη διαδρομή ως το νερόμυλο Γιαννιώτη, κάντε μία στάση στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία μέσα στο ξέφωτο του δάσους οξιάς και θαυμάστε τη θέα από το μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα, σε υψόμετρο 1540μ.
Μην φύγετε χωρίς να δοκιμάσετε τα κρέατα εξαιρετικής ποιότητας, τις παραδοσιακές πίτες και τα τυριά, και ειδικά το γνωστό μανούρι Βλάστης, από κατσικίσιο γάλα.
Φωτογραφίες: Δημήτρης Βαβλιάρας, tovoion.com, vlasti.gr