Ο καιρός ήταν συνηθισμένο φαινόμενο να προβλέπεται από τη συμπεριφορά των ζώων στους κατοίκους της υπαίθρου.
Έτσι, αν το πρώτο αρνί που γεννιόταν στο χωριό είχε άσπρο μαλλί, προμηνυόταν βαρυχειμωνιά με πολύ χιόνι ενώ αν είχε μαύρο μαλλί, οι καιρικές συνθήκες θα ήταν καλές όλο το χρόνο, ενώ αν βέλαζε το πρόβατο στη στρούγκα προμυνηόταν κακό για ολόκληρο το κοπάδι.
Αν η γάτα λουζόταν στραμμένη προς την Ανατολή προμηνυόταν καλοκαιρία. Αν κοίταζε προς το Νότο σήμαινε ότι θα βρέξει και αν κοιτούσε προς το Βορρά, ήταν βέβαιο ότι θα χιονίσει. Αν τα βόδια έτρεχαν με πηδήματα προμηνυόταν καταιγίδα και θύελλα. Αν τα χελιδόνια πετούσαν ψηλά στον ουρανό, έδειχναν ότι θα ακολουθούσε καλοκαιρία ενώ αν πετούσαν χαμηλά πως θα χαλάσει ο καιρός. Βροχή προμηνυόταν και αν τσιμπούσαν οι μύγες.
Οι πετεινοί, αν λαλούσαν το βράδυ πριν κοιμηθούν οι άνθρωποι, στις δέκα περίπου, ήταν σημάδι ότι θα αλλάξει ο καιρός, ενώ κακοκαιρία σήμαινε και αν λαλούσε ο δρυοκολάπτης ασυνήθιστα και επίμονα.
Βαρυχειμωνιά, προμηνύονταν επίσης αν τα μυρμήγκια το καλοκαίρι εργάζονταν συνεχώς και με βιασύνη, όπως και αν οι αγριόχηνες που ερχόντουσαν εποχιακά , έφευγαν νωρίς το φθινόπωρο προς το νότο.
Η μαντεία των ζώων δεν αφορούσε όμως μόνο στον καιρό, αλλά και στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Η μαντική τέχνη εκδηλωνόταν κυρίως μέσα από τα σπλάχνα του ζώου. Εξέταζαν τα σπλάχνα του γουρουνιού, που έσφαζαν τα Χριστούγεννα, και ιδιαίτερα το συκώτι του, το οποίο έπρεπε να έχει τόσα φύλλα όσα και τα μέλη της οικογένεια. Αν ήταν περισσότερα, θα προσθέτονταν ένα νέο μέλος ενώ αν ήταν λιγότερα, σήμαινε θάνατος.
Από την κότα ή τον πετεινό που μαγείρευαν, εξέταζαν το σαμάρι (κόκαλο του στήθους) για να μαντέψουν ότι καλό ή δυσάρεστο θα συνέβαινε στο σπίτι, αν θα γινόταν πόλεμος ή αν θα επικρατούσε ειρήνη κτλ. Αν το σαμάρι είχε κάποια τρύπα στη μέση, σήμαινε θάνατος. Αν η κορυφή του ήταν εξογκωμένη, έδειχνε πως χρήματα και πλούτη θα έρχονταν στο σπίτι. Αν πάλι είχε κοκκινωπό χρώμα, θα γινόταν πόλεμος κτλ. Περίπου τα ίδια μαρτυρούσε και το κόκκαλο της ωμοπλάτης του αρνιού. Αν οι πετεινοί λαλούσαν στη διάρκεια του δείπνου προβλεπόταν θάνατος συγχωριανού. Αν λαλούσαν οι κότες, οι άνθρωποι πρόσεχαν προς ποιο σημείο του ορίζοντα είναι στραμμένη η κότα που λαλούσε. Αν ήταν προς την Ανατολή, ήταν καλό σημάδι, αν ήταν προς τη δύση, προ μηνυόταν συμφορά και αμέσως την έσφαζαν για να πάει σ’ αυτήν το κακό. Αν πάλι κάποια κότα γεννούσε μικρό αυγό, το τοποθετούσαν πάνω σε κεραμίδια και τα χτυπούσαν με άλλη κεραμίδα για να σπάσει και εξέταζαν αν είχε κρόκο η όχι. Αν είχε, ήταν καλός οιωνός για το σπίτι, αν όχι έριχνα το σπασμένο αυγό μέσα σε βάτα. Αν κάποια κότα γεννούσε διπλό αυγό, μεγάλο με δυο κρόκους το σπίτι θα δίπλωνε, θα πρόκοβε, θα γέμιζε αγαθά. Όταν έσφαζαν την κότα, αν στο σπίτι ή στο συγγενικό περιβάλλον υπήρχε έγκυος γυναίκα, εξέταζαν την κλείδα και προσπαθούσαν να μαντέψουν το φύλλο του παιδιού. Έπιαναν ένα αγόρι τη μια άκρη και ένα κορίτσι την άλλη και τραβούσαν. Αν το μεγαλύτερο τμήμα έμενε στη θέση του αγοριού, το μωρό θα ήταν αγόρι, ή και αντίστροφα.
Το λάλημα της κουκουβάγιας θεωρείται ακόμα και σήμερα κακός οιωνός και στο σπίτι που λαλούσε σήμαινε θανατικό. Αν σε κάποιον πάνω περπατούσε αράχνη, σήμαινε πως θα πάρει γράμμα. Αν το σκυλί ούρλιαζε ήταν κακός οιωνός και έπρεπε να θανατωθεί για να πάει το κακό σ’ αυτό. Αν το άλογο χασμουριόταν, κακό μεγάλο θα έβρισκε τον ιδιοκτήτη. Άσχημα μαντάτα θα έβρισκε και το χωριό αν τύχαινε μέσα από αυτό να περάσει λαγός ή να λαλήσει κούκος.
Αν το δρόμο του οδοιπόρου το έκοβε φίδι ή μαύρη γάτα κάτι θα του συνέβαινε. Για τα φίδια όμως που ήταν μέσα σε σπίτι, πίστευαν ότι ήταν στοιχειά ιερά, και προστάτευαν το σπίτι γι’ αυτό και δε τα σκότωναν. Αν κανείς άκουγε την άνοιξη για πρώτη φορά τη φωνή του κούκου νηστικός, όλο το έτος θα παρουσίαζε στοματική δυσοσμία. Αν ποντικός τρυπούσε κάποιο ρούχο, σημαίνει πως κάποιος είχε κλέψει κάτι από το σπίτι, ενώ η δεκαοχτούρα πιστεύετε πως θρηνούσε τα 18 παιδιά της, και τέλος η καραμούζα (καρακάξα) αν εμφανιστεί στο μπαλκόνι του σπιτιού, στη στέγη ή στην στην αυλή θα έρθει κάποια είδηση, γράμμα ή επισκέπτης.
Πηγή:
Αριστοτέλης Χρυσ.Κωστοπουλος, “Σκαλοχώρι”, Εκπολιτιστικός Μορφωτικός Σύλλογος Σκαλοχωριτών “Η Αγία Παρασκευή”, Θεσσαλονίκη 2004
Φωτογραφία: Πλαζουμίτη Ευτυχία