Κείμενο: Δώρα Καρούτα, Ιστορικός
Η δεκαετία του 1930 χαρακτηρίζεται ως καθοριστική για την μετέπειτα πολιτική κατεύθυνση της ιστορικής πορείας της Ελλάδας, και δη για τη δεκαετία του 1940. Έπειτα από την τελευταία τετραετία του Ε. Βενιζέλου (1929-1932), ακολούθησε μια περίοδος πολιτικής αστάθειας, που συνοδεύτηκε από τα αποτυχημένα κινήματα του Πλαστήρα, την επανεκκίνηση του αισθήματος του «Εθνικού Διχασμού» και την γενικότερη εμπλοκή των στρατιωτικών στην πολιτική, γεγονός που προαναγγέλλει την Δικτατορία της 4ης Αυγούστου.
Το 1936 ο Ι. Μεταξάς διορίστηκε από το βασιλιά Γεώργιο Β΄ πρωθυπουργός της Ελλάδας στη θέση του θανόντος Δερμετζή και στη συνέχεια προχώρησαν σε συνεργασία στην επιβολή δικτατορικού καθεστώτος. Ο Ι. Μεταξάς όμως άφησε το «στίγμα» της αυταρχικής διακυβέρνησης φασιστικού τύπου αλλά και της έναρξης του Ελληνοϊταλικού πολέμου τον Οκτώβριο του 1940, άγοντος της Ελλάδα έτσι στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.
Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος στα ελληνοαλβανικά σύνορα διήρκησε έως την άνοιξη του 1941, με την κατάληψη της χώρας από τις γερμανικές δυνάμεις και τη συνθηκολόγηση του Τσολάκογλου. Έτσι η Έλλάδα μπήκε σε μια κατάσταση τριπλής κατοχής, κατά τα έτη 1941-1944. Η γερμανική ζώνη ελέγχου περιλάμβανε τα σημαντικότερα στρατηγικά σημεία της χώρας (Αθήνα-Θεσσαλονίκη-νησιά του Αιγαίου-Κρήτη). Η ζώνη ελέγχου των Ιταλών περιλάμβανε τα 2/3 του εδαφικού χώρου της Ελλάδας (Ήπειρος-Μακεδονία-Ιόνια νησιά). Τέλος ο βουλγαρικός στρατός κατείχε την Ανατολική Μακεδονία και τη Δυτική Θράκη. Αμέσως μετά την τριπλή αυτή κατάληψη της χώρας ξεκινά η εκδήλωση ενεργειών αντίστασης. Από τις πρώτες σημαντικότερες πράξεις ήταν η υποστολή της ναζιστικής σημαίας από το βράχο της Ακρόπολης από τους νεαρούς τότε φοιτητές Μ.Γλέζο και Α. Σάντα, στις 30 Μαίου 1941. Στα πλαίσια αυτά δημιουργήθηκαν το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (ΕΑΜ) και ο Εθνικός Δημοκρατικός Σύνδεσμος (ΕΔΕΣ). Βέβαια υπήρχαν και άλλες οργανώσεις (πχ.ΕΚΑ), ορισμένες από τις οποίες συνεργάστηκαν με τις προανεφερθέντες.
«Αναλαμβάνων την αρχηγίαν του Στρατού καλώ τους αξιωματικούς και τους οπλίτας του Ελληνικού Στρατού εις την εκτέλεσιν του υψίστου προς την Πατρίδα καθήκοντος με την μεγαλυτέραν αυταπάρνησιν και σταθερότητα. Ουδείς πρέπει να υστερήση. Η υπόθεσις του αγώνος τον οποίον μας επέβαλεν ο αχαλίνωτος Ιμπεριαλισμός μιας Μεγάλης Δυνάμεως, η οποία ουδέν είχε ποτέ να φοβηθεί από ημάς, είναι η δικαιοτέρα υπόθεσις την οποίαν είναι δυνατόν να υπερασπισθή ένας Στρατός. Πρόκειται περί αγώνος υπάρξεως. Θα πολεμήσωμεν με πείσμα, με αδάμαστον εγκαρτέρησιν, με αμείωτον μέχρι τελευταίας πνοής ενεργητικότητα. Έχω ακράδαντον την πεποίθησιν ότι ο Ελληνικος Στρατός θα γράψει νέας λαμπράς σελίδας εις την ένδοξον ιστορίαν του Έθνους. Μην αμφιβάλλετε ότι τελικώς θα επικρατήσωμεν, με την βοήθειαν και την ευλογίαν του Θεού και τας ευχάς του Έθνους. Έλληνες αξιωματικοί και οπλίται φανήτε ήρωες»
Τα λιγοστά αυτά γραφόμενα της πρώτης εκθέσεως του στρατηγού Αλ. Παπάγου μαρτυρούν τη γενικότερη πεποίθηση των ελληνικών δυνάμεων. Παραλείπεται ωστόσο η σημαντικότατη συμβολή του γυναικείου πληθυσμού της χώρας στην ύπαιθρο, στο μέτωπο της Πίνδου. Ζαλωμένες άλλοτε με πολεμοφόδιο, άλλοτε με ρουχισμό κι άλλοτε κουβαλώντας τραυματίες, οι γυναίκες αποτέλεσαν τις αφανείς ηρωίδες του πολέμου αυτού.
Ήταν οι γυναίκες από τον Πεντάλοφο Κοζάνης, από το Επταχώρι Καστοριάς, από όλα αυτά τα χωριά που αποτέλεσαν το επίκεντρο του πολέμου που στις πλάτες τους κουβάλησαν τον Δαβάκη, που στις πλάτες τους κουβάλησαν χιλιάδες στρατιώτες που χάρισαν τη ζωή τους για να σκοτώσουν το «δράκο» του φασισμού και ολοκληρωτισμού.
Ήταν οι γυναίκες αυτές που κουβάλησαν την Ιστορία. Κι αξίζουν μια σκέψη, μια πράξη, ένα κερί και μια ευχή την 28η Οκτωβρίου, γιατί αυτός ο πόλεμος ήταν ο δικός τους πόλεμος.