Ένα από τα αξιοθέατα που αξίζει κανείς να επισκεφθεί κατά την παραμονή του στην Αγία Σωτήρα είναι η εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Πρόκειται για μία εκκλησία, η οποία βρίσκεται στη Νοτιοανατολική πλευρά του χωριού σε μία τοποθεσία κατάφυτη από βελανιδιές. Σύμφωνα με τις παραδόσεις η εκκλησία αυτή χτίστηκε από τους κλεφταρματολούς, οι οποίοι χρησιμοποίησαν τον χώρο αυτό ως κρυψώνα για να γλιτώσουν από τα τουρκικά αποσπάσματα που τους κατεδίωκαν. Εφόσον σώθηκαν θεώρησαν καθήκον τους να χτίσουν σε αυτό το σημείο που τους βοήθησε να σωθούν μία εκκλησία αφιερωμένη στον Σωτήρα Χριστό (μεταμόρφωση του Σωτήρος).
Σύμφωνα με τον Ιωάννη Λουκά Ζηκόπουλο, η ανέγερση της εκκλησίας χρονολογείται πριν το 1700, χωρίς όμως να μπορεί να χρονολογηθεί επακριβώς. Η πληροφορία αυτή παρέχεται από μία επιγραφή η οποία βρίσκεται στο υπέρυθρο του εσωτερικού τοίχου πάνω από τη νότια είσοδο του ναού. Βέβαια, η επιγραφή αυτή έχει φθαρεί και σήμερα δεν μπορεί να αναγνωστεί τίποτα περισσότερο πέρα από τη χρονολογία.
Οι αγιογραφίες είναι φιλοτεχνημένες από τον Χιοναδήτη αγιογράφο Μιχαήλ με απλότητα, τελειότητα και άξια θαυμασμού εκφραστικότητα. Ο ίδιος, μάλιστα, έχει αγιογραφήσει και άλλες εκκλησίες του Βοΐου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Άγιο Βήμα βρίσκεται μία μονόλιθη αγία Τράπεζα η οποία στηρίζεται σε μία κολόνα η οποία είναι διακοσμημένη από την πλευρά της Ωραίας Πύλης με το έμβλημα των Βυζαντινών, τον Δικέφαλο Αετό.
Οι αγιογραφίες προσδίδουν στην ατμόσφαιρα μία αίσθηση μυστηριακής υποβλητικότητας και πλημμυρίζουν τον πιστό με δέος και κατάνυξη κάνοντάς τον να νοιώθει ένα βήμα πιο κοντά στον Θεό. Επιπλέον, αγιογραφίες υπάρχουν και στον γυναικωνίτη, ο οποίος αποτελεί μεταγενέστερη προέκταση της ήδη υπάρχουσας εκκλησίας, στις οποίες απεικονίζονται η Δευτέρα Παρουσία, καθώς επίσης και αρκετές σκηνές της κόλασης με τις τιμωρίες που θα υποστούν οι μαγίστρες, οι πόρνες, οι μυλωνάδες που κλέβουν κλπ. Οι περισσότερες από τις αγιογραφίες έχουν υποστεί φθορές, ενώ το 1950 έγινε η επιδιόρθωση της στέγης και οι λιθόπλακες αντικαταστάθηκαν από κεραμίδια ευρωπαϊκού τύπου καθώς και οι λιθόπλακες του δαπέδου με τσιμέντο.
Λόγω του γεγονότος ότι οι εικόνες του τέμπλου μεταφέρθηκαν στην εκκλησία από τον ιερό ναό του Αγίου Αθανασίου (ο οποίος δεν υπάρχει σήμερα) και ήταν Βυζαντινής τεχνοτροπίας και ανεκτίμητης καλλιτεχνικής αξίας θεωρήθηκε προτιμότερο να μεταφερθούν σε ένα πιο ασφαλές σημείο. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι σημερινές εικόνες του τέμπλου έχουν αγιογραφηθεί από τον αγιογράφο Π.Α. Χατζόγλου το 1979 και αποτελούν δωρεές των κατοίκων του χωριού.
Η εκκλησιαστική επιτροπή του χωριού, αλλά και οι κάτοικοι συλλήβδην είναι υπεύθυνοι για την καθαριότητα και τη συντήρηση της εκκλησίας, καθώς θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά και αξιόλογα μεταβυζαντινά μνημεία της Αγίας Σωτήρας, καθώς επίσης και ολόκληρου του Βοΐου.
Η συγκεκριμένη εκκλησία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος αποτελούσε την ενοριακή εκκλησία του χωριού μέχρι την ολοκλήρωση της ανέγερσης της εκκλησίας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, το 1870. Στο σημείο αυτό βρίσκεται και το νεκροταφείο του χωριού, όπου μαρμάρινοι και περιποιημένοι τάφοι καταδεικνύουν τον σεβασμό των κατοίκων απέναντι στους προγόνους τους. Η περίφραξη του νεκροταφείου με τοιχίο έλαβε χώρα το 1907, όπως αναφέρεται στη λιθόπλακα που βρίσκεται στην είσοδο με έξοδα που ανέλαβαν οι ξενιτεμένοι στην Αμερική.
Σύμφωνα με την παράδοση, λέγεται ότι έξω από τον περίβολο του νεκροταφείου υπάρχουν θαμμένοι κλεφταρματολοί και Τούρκοι.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Αδαμίδης, Α. (1984). Η ΑΓΙΑ ΣΩΤΗΡΑ ΒΟΙΟΥ ΚΟΖΑΝΗΣ. Θεσσαλονίκη.
