Ο ερειπωμένος οικισμός Μπουφάρι
Γράφει ο Μενέλαος Παπατόλιος, Πρόεδρος του Ιστορικού Λαογραφικού και Εξωραϊστικού Συλλόγου Απιδέας «Η Λεβαία»
Ανατολικά του χωριού Απιδέα και σε απόσταση περίπου 1500 μέτρων, στην κτηματική θέση «Μπουφάρι», υπάρχουν ερείπια κατεστραμμένου οικισμού ο οποίος αποτελούνταν από 7 με 8, ίσως και περισσότερα σπίτια, γύρω από μια πετρόκτιστη εκκλησία, η οποία είναι από πολλών ετών κατεδαφισμένη. Αυτό ήταν το Ελληνοχριστιανικό χωριό «Μπουφάρι», η ίδρυση του οποίου πιθανολογείται στο έτος 1500μΧ. Από καταδιωγμένους από τον Κατακτητή Χριστιανούς, των γύρω οικισμών Απιδέας (π.ο. Λώπες), Λευκοθέας (π.ο. Χουτούρι), Περιστέρας (π.ο. Μαρτσίστι) ή και άλλων, που εγκαταστάθηκαν εκεί λόγω της σχετικά αθέατης από επιδρομείς θέσης του. Ο οικισμός υπήρχε κατά το έτος 1797 και αποτελούσε μια Χριστιανική κοινότητα (ενορία) με τον οικισμό «Λώπες» , όπως αναφέρει ο Μητροπολίτης Σισανίου Νεόφυτος στον Κώδικα της Μητρόπολης Σισανίου (1797) «Χωρίον Λόπεσι και Μπουφάρι».
Το χωριό προφανώς πήρε την ονομασία του από το πουλί Μπούφος (Βύας), σμήνος του οποίου φώλιαζε στα προϋπάρχοντα στον έναντι λόφο ερείπια Αρχαίων οιακισμάτων. Οι κάτοικοι υδροδοτούνταν από την ευρισκόμενη σε μικρή απόσταση πηγή Κρυοπήγαδο. Ο οικισμός πιθανολογείται ότι καταστράφηκε περί το 1830 από άτακτα στίφη του Ασλάνμπεη.
Τελευταία στο χωριό είχαν απομείνει οι Δημήτριος Ντέλιας και Σιδέρης Ντέλιας που περί το έτος 1860 ο πρώτος εγκαταστάθηκε στο χωριό «Λώπες» τη σημερινή Απιδέα και ο δεύτερος στο χωριό «Μεσλογγόστι» τον σημερινό Μεσόλογγο Βοΐου.
Η εκκλησία ήταν της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής και διατηρήθηκε από την ενορία του οικισμού Λώπες. Πανηγύριζε και λειτουργούσε μέχρι το έτος 1900 περίπου. Κατά την θρησκευτική πανήγυρη της Ζωοδόχου Πηγής, την Παρασκευή της Διακαινησίμου, προσέρχονταν στη θεία λειτουργία εκτός των ενοριτών και κάτοικοι των γύρω οικισμών. Διασκέδαζαν, απολάμβαναν την εξοχή και την πανοραμική θέα των λαμπερών κλωθογυρισμάτων του ποταμού Λεβίνι (Λεμπίνι), το όνομα και η ιστορία του οποίου σχετίζονται με την πρώτη Μακεδονική πόλη Αρχαία Λεβαία.
Η εκκλησία κατεδαφίστηκε από αγνώστους, πολύ πιθανόν για το λόγο ότι ο χώρος της ήταν σταθμός Μακεδονομάχων. Η παράδοση αναφέρει ότι μετά την καταστροφική κατεδάφιση της εκκλησίας, οι κάτοικοι προφύλαξαν την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής μεταφέροντας στην εκκλησία της Ζωοδόχου Πηγής Χορηγού Βοΐου. Στη θέση της τότε εκκλησίας και ανάμεσα σε συστάδα μεγάλης ηλικίας δέντρων βελανιδιάς στήθηκε πρόχειρα από τους κατοίκους και υπάρχει μέχρι σήμερα το σεβαστό «Εκκλησάκι της Παναγίας» όπου προσεύχονται οι κάτοικοι του χωριού και άλλοι διερχόμενοι.