Η ανάγκη όσων Βοϊωτών ζούσαν στην Κοζάνη να διατηρήσουν ζωντανές τις μνήμες από το γενέθλιο τόπο τους, είχε ως αποτέλεσμα την ίδρυση του Συλλόγου Βοϊωτών Κοζάνης «Η Αγία Παρασκευή», τον Μάρτιο του 1961.
Ένας σύλλογος με πλούσιες δράσεις, που όλες έχουν ως κύριο σκοπό να αναδείξουν, να διατηρήσουν και να διαφυλάξουν την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της ευρύτερης περιοχής του Βοΐου (Ανασελίτσα).
Από το 2009 η έδρα του Συλλόγου είναι μία ιδιόκτητη αίθουσα και κληροδοτήθηκε από την οικογένεια του Ιωάννη Ανδρέα Μπαμπαλή, ο οποίος διατελούσε επί σειρά ετών μέλος του Συλλόγου.
Στο Σύλλογο λειτουργούν 2 τμήματα χορευτικών, ένα ενηλίκων κι ένα παιδικό, με 40 περίπου χορεύτριες και χορευτές συνολικά. Παράλληλα με την εκμάθηση χορού, τα μέλη διδάσκονται παραδοσιακό τραγούδι, ήθη, έθιμα και τοπική λαογραφία. Ο Σύλλογος διαθέτει πλούσια ιματιοθήκη γνήσιων παραδοσιακών φορεσιών της περιοχής του Βοΐου. Μάλιστα μ’ αυτές τις φορεσιές γίνονται όλες οι εμφανίσεις του Συλλόγου σε χορευτικά δρώμενα, συνοδεία παραδοσιακής ορχήστρας του Βοΐου.
«Επιδιώκουμε να διατηρηθεί αυθεντικά και ανεξίτηλα η πλούσια μουσική και χορευτική παράδοση του Βοΐου, χωρίς νεωτερισμούς και ξενόφερτα στοιχεία. Κατά την τελευταία δεκαετία συμμετέχουμε ενεργά σε ευάριθμες αξιόλογες εκδηλώσεις τόσο στο Βόιο, όσο και ευρύτερα στην περιοχή της Κοζάνης αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας».
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου είναι επταμελές. Πρόεδρος του Συλλόγου είναι ο Ευάγγελος Παπαγιώτας, με καταγωγή από το Βυθό (Ντόλο), αντιπρόεδρος ο Αποστόλης Αποστολόπουλος, με καταγωγή από τη Δάφνη (Δράμιστα), γραμματέας είναι η Σοφία Βλαχοπούλου, με καταγωγή από το Καλλιστράτι, ταμίας ο Ανδρέας Ζυγούρας με καταγωγή από τη Βουχωρίνα, υπεύθυνη επικοινωνίας και δημοσίων σχέσεων είναι η Βασιλική Ζαρογιάννη με καταγωγή από τον Πελεκάνο (Πέλκα), υπεύθυνος χορευτικού ο Ανδρέας Κοκόλης, με καταγωγή από την Απιδέα (Λόπεσι) και τέλος υπεύθυνη ιματισμού και διαχείρισης είναι η Μάρθα Γκίνη, με καταγωγή από τον Αυγερινό (Κωνστάντσικο).
Ποιες είναι οι σταθερές δράσεις του Συλλόγου; Συμμετέχετε σε άλλου είδους δραστηριότητες κοινωνικού χαρακτήρα;
Οι σταθερές δράσεις του Συλλόγου, σε ετήσια βάση, είναι τρεις. Ο εκκλησιασμός και παράλληλα το μνημόσυνο των ευεργετών – δωρητών, μελών του Συλλόγου στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Κοζάνης, ο οποίος τελούταν από τους Βοϊώτες της Κοζάνης και πριν το 1961, ο χορός του Συλλόγου στην Κοζάνη και η Γουρουνοχαρά που διοργανώνεται κάθε χρόνο σε διαφορετικό χωριό του Βοΐου.
Στο Σύλλογο δεν υπάρχουν προγραμματισμένες και οργανωμένες δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα. Ωστόσο, ετησίως προϋπολογίζουμε και είμαστε σε ετοιμότητα, ώστε να παρασχεθεί βοήθεια σε ανάγκες της περιοχής, όσες φορές αυτό κριθεί απαραίτητο. Έτσι έχουμε συνεισφέρει με δωρεές χρημάτων, συλλογή ειδών πρώτης ανάγκης κτλ.
Εκτός από τις πολιτιστικές εκδηλώσεις που διοργανώνει ο Σύλλογος, συνεργάζεστε με άλλους Συλλόγους;
Ασφαλώς και ο Σύλλογός μας συνεργάζεται με άλλους συλλόγους. Από την πόλη της Κοζάνης είμαστε σε αγαστή συνεργασία με πολλούς Συλλόγους (Σύλλογος Γρεβενιώτων, Σύλλογος Μικρασιατών, Σύλλογος Ηπειρωτών, Σύλλογος «Οι Μακεδνοί», Σύλλογος «Οι φίλοι της παράδοσης», Σύλλογος Σαμαριναίων Κοζάνης, Φίλοι Κλασικού Αυτοκινήτου Δυτικής Μακεδονίας – ΦΙ.Κ.Α.ΔΥ.Μ, Φανούς της πόλης, κ.α) με τους οποίους έχουμε συνδιοργανώσει εκδηλώσεις, παραστάσεις, εκδρομές κτλ. Δεδομένη είναι και η συνεργασία με τους συλλόγους της περιοχής του Βοΐου ( από την Σιάτιστα, την Νεάπολη, το Τσοτύλι, τον Πεντάλοφο και όλα τα χωριά) όπου ο Σύλλογός μας στέκεται πάντα συνεργάτης και αρωγός στις δρασεις τους.
Υπάρχει συμμετοχή γυναικών στον Σύλλογο; Πόσο σημαντικό θεωρείτε ότι είναι να συμμετέχουν ενεργά άνδρες και γυναίκες σε συλλόγους με πολιτιστική δράση;
Η συμμετοχή των γυναικών στις συλλογικές δράσεις κρίνεται ισότιμη και εξίσου απαραίτητη. Δεν υπάρχει έμφυλος διαχωρισμός. Έτσι στο Σύλλογό μας η γυναικεία παρουσία και συμμετοχή είναι αξιόλογη και δυναμική. Οι γυναίκες δρουν εποικοδομητικά αφενός στο διοικητικό συμβούλιο αφετέρου δε ως ενεργά μέλη του Συλλόγου και του χορευτικού. Η συμμετοχή όλων σε συλλόγους με πολιτιστική δράση κρίνεται απαραίτητη για τη διαφύλαξη και συνέχιση των εθίμων, των χορών, των τραγουδιών, της ντοπιολαλιάς και γενικά της πολιτιστικής ταυτότητας και κληρονομιάς ενός τόπου. Η συνύπαρξη και η συνεργασία ανδρών και γυναικών μέσα στους συλλόγους έχει το ιδανικό αποτέλεσμα.
Η καθημερινότητα όλων μας είναι γεμάτη με πολλές υποχρεώσεις και απαιτήσεις. Πόσο εύκολο είναι σήμερα να συμμετέχει κάποιος σε έναν πολιτιστικό σύλλογο;
Οι ρυθμοί της σύγχρονης ζωής είναι ιδιαίτερα απαιτητικοί γεγονός που καθιστά τη συμμετοχή σε ένα πολιτιστικό σύλλογο δύσκολη. Παρόλα αυτά τα εμπόδια ξεπερνιούνται διότι η αγάπη για το Βόιο και την παράδοσή μας, μετατρέπει την υποχρεωτικότητα ή αναγκαιότητα σε δημιουργικότητα και ευχάριστη ενασχόληση.
Πιστεύετε ότι υπάρχει επαρκής βοήθεια από κρατικούς φορείς στις δράσεις των πολιτιστικών συλλόγων στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν και μεταδώσουν στις νεότερες γενιές την τοπική παράδοση;
Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας έχει σίγουρα επηρεάσει και τη λειτουργία των πολιτιστικών συλλόγων. Η βοήθεια από κρατικούς φορείς έχει περιοριστεί σημαντικά, η διάθεση όμως των φορέων παραμένει το ίδιο ζωηρή. Την τελευταία δεκαπενταετία, κατά την οποία εμείς αποτελούμε ενεργά μέλη του Συλλόγου και των Διοικητικών Συμβουλίων του, η συνεργασία μας με την Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι άριστη. Το ενδιαφέρον των τοπικών πολιτειακών θεσμών παραμένει αμείωτο και η βοήθεια τους πολύτιμη, με όποια μορφή και αν παρέχεται.
Με ποιον τρόπο μπορούν οι πολιτιστικοί σύλλογοι να συμβάλλουν στην προβολή της πολιτιστικής παράδοσης ενός τόπου, να διατηρήσουν τα έθιμα και να μυήσουν τους νέους να συμμετέχουν ενεργά στα διάφορα δρώμενα του τόπου τους;
Η δράση του Συλλόγου μας είναι κοινωνική, αναπτυξιακή, πολιτιστική, κι εννοείται μη κερδοσκοπική. Η οργανωμένη και συστηματική καταγραφή και τεκμηρίωση των εθίμων, των τραγουδιών, των μουσικών οργάνων, των χορών, των φορεσιών, της αρχιτεκτονικής, των παραδοσιακών συνταγών, αποτελεί το κύριο μέλημα ενός συλλόγου με γεωγραφική και πολιτιστική ταυτότητα, όπως ο Σύλλογος Βοϊωτών Κοζάνης. Η προβολή της πολιτιστικής παράδοσης του τόπου μας γίνεται μέσω διδασκαλιών και διαλέξεων είτε από επιστημονικά καταρτισμένα άτομα είτε με τη συμμετοχή και τη συνεργασία ανθρώπων που βίωσαν και βιώνουν αυτή την παράδοση. Οι μαρτυρίες αυτών αποτελούν οδηγό για τη διοργάνωση εκδηλώσεων βιωματικού χαρακτήρα (αναπαρασταση εθίμων όπως αρραβώνας, γάμος, γουρουνοχαρά, τεχνική αργαλείου, θεατρικές και μουσικοχορευτικές παραστάσεις) με απώτερο σκοπό να γνωρίσουν όλοι την παράδοση του τόπου μας και να συμμετέχουν ενεργά στην αναβίωση και συνέχιση αυτής. Επομένως, στο Σύλλογό μας όσοι και όσες παρευρίσκονται, είτε ως μέλη, είτε ως χορεύτριες και χορευτές, έρχονται σε επαφή και σε βιωματική διάδραση με τον πυρήνα της πολιτισμικής ταυτότητας του τόπου μας.
Πως νιώθετε όταν βρίσκεστε τον τόπο σας;
Αισθανόμαστε βαθιά ότι κατοικούμε σε αυτόν με την ψυχή και την μνήμη μας, η οποία διατηρείται άσβεστη. Όλοι μας έχουμε βιώματα στα χωριά μας, καθώς οι περισσότεροι από το Σύλλογό μας γεννήθηκαν και μεγάλωσαν εκεί. Οι νεότεροι είχαμε βαθιά σχέση με τους παππούδες και τις γιαγιάδες στα χωριά, στους οποίους χρωστάμε την επαφή με τις ρίζες μας. Συνεχίζουμε σήμερα να είμαστε παρόντες σε πολιτιστικές και κοινωνικές εκδηλώσεις του τόπου καταγωγής μας, για να βιώνουμε και να διατηρούμε με τους συγχωριανούς μας τους ρυθμούς της παράδοσης και του πολιτισμού.
Τα χωριά μας είναι για εμάς ο γενέθλιος τόπος, τα θεμέλια της ύπαρξής μας, η πυξίδα της δράσης μας. Τραγουδώντας στην Σιάτιστα με όλη μας την ψυχή «έχω τα σπίτια μου ψηλά, με μολύβι σκεπασμένα και με μάρμαρο στρωμένα» και χορεύοντας στον Πεντάλοφο τα βήματα της «Λόντζιας», δεν ξεχνάμε ότι μέσα μας κουβαλάμε τον τόπο μας.
Απόστολος Αντωνίου Αποστολόπουλος
Σοφία Άρη Βλαχοπούλου
Επικοινωνία
Γ. Τιόλη 1, Κοζάνη, τηλέφωνο επικοινωνίας: 24610 31529 / 697 407 9149
FB: @VOIOTES KOZANIS