ΤΑ ΠΡΟΙΚΟΣΥΜΦΩΝΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ
Σε αντίθεση με την σημερινή εποχή, όπου τα προικοσύμφωνα συντάσσονται ενώπιον συμβολαιογράφου, κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας συντάσσονταν άτυπα. Το προικοσύμφωνο ήταν δηλαδή ένα ιδιωτικό έγγραφο που το έγραφε συνήθως ο ιερέας της ενορίας, στην οποία υπαγόταν ο προικοδότης με την παρουσία φυσικά δύο ή και περισσότερων μαρτύρων. Οι περισσότεροι για να δώσουν μεγαλύτερο κύρος στα προικοσύμφωνα τα πήγαιναν στη Μητρόπολη και εκεί ο Μητροπολίτης ή σε περίπτωση απουσίας του ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος επικύρωνε τα γραφόμενα με την υπογραφή του και με τη φράση ‘’Ο Σισανίου και Σιατίστης επιβεβαιοί’’.
Τα περισσότερα προικοσύμφωνα άρχιζαν με τον ίδιο ακριβώς τελετουργικό τύπο για να επισημάνουν τον ιερό σκοπό στον οποίο απέβλεπε η καταρτιζόμενη πράξη ‘’Εν ονόματι της Αγίας και Ομοουσίου Τριάδος , του ενός και Μόνου Θεού. Επειδή θείοι και ιεροί κανόνες διακελεύουσι, νομίμως αι γυναίκες μετά των ανδρών να συνέρχωνται, καγώ ο υποφαινόμενος… εις δόξαν και αίνεσιν του εν Κανά ευλογήσαντος και τίμιον δια της Θεανδρικής αυτού παρουσίας αναδείξαντος τον γάμον, εκδιδούς σήμερον την φίλτατην και γνησίαν θυγατέρα μου…’’.
Σε αυτά τα προικοσύμφωνα γράφονταν με λεπτομέρεια όλα τα είδη ρουχισμού, είδη επίπλωσης και οικιακά σκεύη, τα λεγόμενα ‘’προικιά’’, τα οποία δίνονταν στη μελλόνυμφο σε συνέχεια από τα ακίνητα (αμπέλια κυρίως) , τα οποία καταγράφονταν με λεπτομέρεια. Τελευταία δίνονταν τα χρήματα, το κοινώς λεγόμενο στον τόπο μας ‘’νάχτι’’ ‘ή ‘’τράχωμα’’ όπως λεγόταν κατά τους Βυζαντινούς χρόνους.
Ιδιαίτερα στη Σιάτιστα που φημίζονταν τότε για τα αμπέλια της, από τα οποία κυρίως ζούσε, κορίτσι το οποίο διέθετε ως προίκα μαζί με τα άλλα και αμπέλι στη θέση ‘’Δερβένια’’ (η οποία ήταν η πιο προσοδοφόρα περιοχή αμπελιών), θεωρούνταν ότι είχε πρόσθετο λόγο και μεγαλύτερη αιτία να προτιμηθεί από του υποψήφιους γαμπρούς σε σχέση με άλλα κορίτσια τα οποία μπορεί να ήταν και ομορφότερα, οι γονείς τους όμως δεν διέθεταν αμπέλια.
Τα προικοσύμφωνα συντάσσονταν μόλις τελείωνε ο αρραβώνας, στην αρχή με προσωρινό προικοσύμφωνο το οποίο ήταν γραμμένο σε ένα απλό χαρτί και σε γενικές γραμμές αναγράφονταν τα προικιά, τα τυχόν ακίνητα και το ‘’νάχτι’’ το οποίο υπόσχονταν ο προικοδότης να το δώσει στο γαμπρό ως προίκα της κόρης του. Έπειτα πριν από την τέλεση του γάμου συντάσσονταν και το οριστικό προικοσύμφωνο με κάθε λεπτομέρεια.
Τα προικοσύμφωνα αυτά ήταν πολύ ισχυρά και η μη εκπλήρωση μέρους του προικοδότου σήμαινε πολλές φορές και ματαίωση του γάμου. Ιδιαίτερα αυστηρή στην τήρηση και εκπλήρωση του προικοσυμφώνου ήταν η πεθερά η μητέρα του γαμπρού, η οποία κρατούσε στα χέρια της το προικοσύμφωνο και καταμετρούσε την περιουσία.
Ειδική εντύπωση σε αυτά τα προικοσύμφωνα κάνει η λεπτολόγος αναγραφή των ειδών ιματισμού, τα οποία λόγω της γρήγορης φθοράς τους αναγράφονταν με τρεις λέξεις: ‘’είδη ιματισμού διάφορα’’. Με αυτά τα προικοσύμφωνα η προικιζόμενη δηλώνει ότι εξοφλεί από οποιαδήποτε μητρική και πατρική κληρονομιά και κατά κανόνα μετά το θάνατο των γονιών της η προικιζόμενη κόρη ή αδερφή δεν είχε καμία σχέση με την πατρομητρική κληρονομιά ανεξάρτητα της αξίας της προίκας, την οποία λάμβανε και της αξίας της κληρονομιάς.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Σιατιστέων Μνήμη. ΛΕΥΚΩΜΑ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΙΑΤΙΣΤΕΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ- ΓΙΑ ΤΑ ΕΞΗΝΤΑΧΡΟΝΑ ΤΗΣ ΔΡΑΣΕΩΣ ΤΟΥ. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1972.