Στο τέλος του Φλεβάρη, το βράδυ και πριν από τον ύπνο ξεκινούσε η διαδικασία της τέλεσης του εθίμου του Μάρτη από τη μητέρα. Με δύο κλωστές μια κόκκινη και μια άσπρη που τις έστριβαν έκαναν ένα δίχρωμο κορδονάκι και το περνούσαν στο μεγάλο δάχτυλο του δεξιού ποδιού. Το πέρασμα του Μάρτη στο πόδι γυρνάει πολλά χρόνια πίσω και θυμίζει τα παιδικά χρόνια. Αντί για κόκκινη κλωστή χρησιμοποιούσαν και μπλε.
Η μητέρα λοιπόν συνήθιζε να παίρνει δυο κλωστές, μια άσπρη και μια μπλε ή κόκκινη, τις έστριβε , έκανε ένα μεγάλο κορδόνι και μετά άρχιζε να περνά από ένα κομματάκι στο κάθε μέλος της οικογένειας. Άρχιζε από τον παππού και τη γιαγιά, τους έβαζε ένα κορδονάκι στο δάχτυλο του ποδιού τους. Το ίδιο γινόταν και για τον πατέρα και για την ίδια.
Έπειτα ακολουθούσαν τα παιδιά. Τεντώνανε την παλάμη τους και σε ένα από τα δάχτυλα έκανε ένα δαχτυλιδάκι γύρω από το μεσαίο ή παράμεσο δάχτυλο. Στα κορίτσια ο Μάρτης έμπαινε στον καρπό ενός χεριού, σαν μπιλτζίκι. Με το που έβαζαν το Μάρτη μετά όλοι κοιμόταν. Ρολόι παλαιότερα δεν υπήρχε και οι μεγάλοι υπολόγιζαν κατά προσέγγιση την ώρα.
Υπήρχε συνήθεια να βάζουν και στα πόμολα των θυρών από τους στάβλους των ζώων Μάρτη. Αυτό ήταν δουλειά του πατέρα. Αφού έριχνε και μερική τροφή στα ζώα έπειτα επέστρεφε στο σπίτι.
Την ίδια ώρα η μητέρα περνούσε Μάρτη και στα πόμολα του σπιτιού, στα δωμάτια, στο κατώι και στο μαγειρείο, όπου υπήρχε δηλαδή πόμολο που άνοιγε την θύρα. Έτσι τελείωνε κάθε χρόνο η 28η ή 29η (κάθε τέσσερα χρόνια) ημέρα του Φλεβάρη.
Την επόμενη μέρα όλα τα παιδιά έδειχναν το καθένα το στολίδι που είχε στο χέρι του. Αντάλλασσαν και ευχές του τύπου να έχουμε όλοι υγεία, να είμαστε καλά και του χρόνου. Μαζί με αυτές τις ευχές οι μεγάλοι έδιναν στους μικρούς και μερικές ελπίδες.
Τον Μάρτη τον κρατούσαν στο χέρι μέχρι να δουν τα πρώτα χελιδόνια. Μόλις έβλεπαν χελιδόνια το πετούσαν στα κεραμίδια κάποιας στέγης. Λέγανε ότι από εκεί θα το άρπαζαν τα χελιδόνια και θα έφερναν το Πάσχα παπούτσια. Έτσι τα παιδάκια περίμεναν με μεγάλη προσμονή το Πάσχα.
Ο Μάρτης είχε και άλλο στόχο, έλεγαν ότι προστατεύει από τις πρώτες ηλιόλουστες μέρες της άνοιξης καθώς το δέρμα ήταν εκτεθειμένο από τις ακτίνες του ήλιου και κοκκίνιζε. Για να αποφεύγονται λοιπόν αυτές οι δυσάρεστες ενέργειες , βάζανε το Μάρτη.
Το έθιμο αυτό φανερώνει τον ερχομό της άνοιξης με τα φανταχτερά χρώματα της κλωστής, το κόκκινο ή το μπλε και το άσπρο. Ο Μάρτης ήταν κάτι το χαρούμενο, το ελπιδοφόρο και το όμορφο. Το έθιμο τηρείται ακόμη και σήμερα, συνεχίζοντας την παράδοση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Γκέκας, Η. (2019). Δαμασκηνιά ΒΟΪΟΥ. ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ-ΕΘΙΜΑ-ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ-ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΑΣΧΟΛΙΕΣ-ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΕΡΩΔΙΟΣ.