Το αρχοντικό της Πούλκως στη Σιάτιστα δεν είναι τυχαία το κορυφαίο σε επισκεψιμότητα μνημείο στην Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης. Συμπυκνώνει με εξαιρετικό τρόπο τα βασικά τυπολογικά χαρακτηριστικά των αρχοντικών της Δυτικής Μακεδονίας αποτελώντας ένα από τα πιο όμορφα και αρμονικά σύνολα κοσμικής διακοσμητικής της ύστερης μεταβυζαντινής περιόδου. Χτισμένο την έκτη δεκαετία του 18ου αιώνα η διώροφη οικία χτίστηκε κατά πάσα πιθανότητα για την οικογένεια εμπόρων Εμμανουήλ, αγοράστηκε όμως στη συνέχεια από την οικογένεια Πουλκίδη, απ’ όπου προέκυψε και το όνομα «της Πούλκως». Το 1966 το αρχοντικό απαλλοτριώθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο με σκοπό να εξασφαλιστεί η συντήρησή του, η οποία ολοκληρώθηκε από την Εφορεία Ημαθίας στο πλαίσιο του προγράμματος ΕΣΠΑ 2007-2013.
Γράφει ο Θεοχάρης Τσάμπουρας
Η ζωγραφική του αρχοντικού είναι πραγματικά εντυπωσιακή και εκτός από το εσωτερικό του κτηρίου κοσμεί και ορισμένες από τις ανώτερες επιφάνειες των εξωτερικών του όψεων. Μπορεί να εντοπίσει κανείς σε αυτή στοιχεία της οθωμανικής διακοσμητικής (σχηματοποιημένα δέντρα, ανθοστήλες, βάζα με λουλούδια σε χαμηλά ξύλινα έπιπλα, φρούτα, αραβουργήματα) όπως επίσης και λεπτομέρειες δυτικής εμπνεύσεως ή σκηνές και στοιχεία από την καθημερινή ζωή της εποχής (μπαρόκ cartouches,άμαξες, καράβια, καμπαναριά με πελαργούς, απόψεις πόλεων, μία σχηματοποιημένη απόδοση της Κωνσταντινούπολης βασισμένη σε ένα χαρακτικό που απεικονίζει τη Μονή Βατοπεδίου ρολόγια, οικιακά σκεύη). Η ποικιλία της διακόσμησης των τοιχογραφημένων επιφανειών επεκτείνεται στα περίτεχνα τζάκια, τα πολύχρωμα βιτρό, τις διακοσμήσεις σε γύψο, τις πλούσια διακοσμημένες οροφές, τις ξύλινες γεμάτες φυτικά μοτίβα επιφάνειες, τα λιθανάγλυφα και τα ξυλόγλυπτα του αρχοντικού.
Το αρχοντικό της Πούλκως αντικατοπτρίζει με ακρίβεια τον κοσμοπολίτικο αέρα που έπνεε στην Σιάτιστα το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. Ο Άγγλος περιηγητής William Martin Leake, που επισκέφθηκε τη Σιάτιστα το 1805,την περιγράφει ως έναν οικισμό όπου «κάθε οικογένεια έχει ένα μέλος της με έδρα του ως έμπορος στην Ιταλία, την Ουγγαρία, την Αυστρία και σε άλλα μέρη της Γερμανίας και ελάχιστοι από τους γηραιότερους δεν έχουν περάσει δέκα ή δώδεκα χρόνια της ζωής τους σε αυτές τις χώρες. Τα γερμανικά ομιλούνται ευρέως, όσο σχεδόν και τα ιταλικά». Για να πάρει κανείς μια ιδέα από την υπερβολή των τάσεων της μόδας, πρέπει να δει της Μακεδονίτισσες της Σιάτιστας […] Με μια τόσο περίεργη περιβολή δεν υπάρχει αμφιβολία (τόσο είναι δυνατή η αυτοκρατορία της μόδας) ότι οι ίδιες θεωρούνπως είναι πολύ κομψές».
Την άυλη αυτή πολιτιστική κληρονομιά της Σιάτιστας όπως και τον μοναδικό καλλιτεχνικό πλούτο της έχουμε απώτερο στόχο να γνωρίσουμε σε όλους τους επισκέπτες του αρχοντικού. Επειδή όμως προτεραιότητά μας είναι η νέα γενιά και οι μικροί μας επισκέπτες η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κοζάνης σχεδιάζει για τη νέα σχολική χρονιά ένα νέο πρωτοποριακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στο Αρχοντικό της Πούλκως και στο Αρχοντικό Μαλιόγκα στη Σιάτιστα.
Το Αρχοντικό της Πούλκως στη Σιάτιστα είναι ανοιχτό καθημερινά (ωράριο 8:30-15:30) και το Αρχοντικό Μαλιόγκα της Σιάτιστα επισκέψιμο τις ίδιες ώρες κατόπιν συνεννοήσεως με τους φύλακες (τηλ. 24610/25903, 2465021352). Ισχύουν εισιτήρια: 3 ευρώ (ολόκληρο), 2 ευρώ (μειωμένο) και με ελεύθερη είσοδο σε συγκεκριμένες ημέρες του χρόνου, ειδικές κατηγορίες επισκεπτών, μαθητές και νέους των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ηλικίας έως 25 ετών.
Ο Θεοχάρης Τσάμπουρας, Αρχαιολόγος Εφορείας Αρχαιοτήτων Κοζάνης, Δρ. Βυζαντινής Αρχαιολογίας
Πηγή: myvoio.com