Γνωρίζατε ότι ….
- πριν σχηματισθούν οι 5 ήπειροι όπως τις γνωρίζουμε σήμερα, ήταν κάποτε ενωμένες όλες σε μία, την Παγγαία;
- πριν από ~200 εκ. χρ. στην περιοχή υπήρχε o ωκεανός της Τηθύος, ο οποίος ένωνε τη Βρετανία με την Κίνα;
- πριν από 200.000 χρ. στην ευρύτερη περιοχή της λεκάνης του Αλιάκμονα ζούσαν ελέφαντες;
Κι όμως! Ο ορεινός όγκος του Ασκίου αποτελείται από πετρώματα της αρχαίας ηπείρου της Παγγαίας, ηλικίας 400 εκατομμυρίων ετών, τότε, που όλες οι ήπειροι της γης ήταν ενωμένες σε μία, την Παγγαία.
Με το πέρασμα των χρόνων, μετά από 150 εκ. χρ, (πριν 250 εκ. χρ από σήμερα), η Παγγαία αρχίζει να διασπάται. Εκδηλώνονται τεράστιας κλίμακας φυσικά και γεωλογικά φαινόμενα, όπως ηφαίστεια και σεισμοί. Έτσι, δημιουργούνται η Αφρικανική και Ευρωπαϊκή ηπείροι. Υπολείμματα που επιβεβαιώνουν τη γένεσης της Ευρώπης, υπάρχουν στα Νάματα στο Άσκιο, στο Παλαιόκαστρο και στη Σιάτιστα.
Το χρονικό διάστημα μεταξύ 250 και 170 εκ. χρ. πριν από σήμερα, η απομάκρυνση των ηπείρων όλο και μεγάλωνε, με αποτέλεσμα τη διεύρυνση και της θαλάσσιας περιοχής μεταξύ Ευρασίας και Αφρικής. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε ο ωκεανός της Τηθύος. Τα πετρώματα του ωκεανού της Τηθύος συντηρούνται σε άριστη κατάσταση στον ορεινό όγκο του Βούρινου
Στη συνέχεια, ~170 εκ. χρ πριν από σήμερα, ξεκινά η συρρίκνωση του ωκεανού τα Τηθύος. Οι ήπειροι κινούνται πλέον η μία προς την άλλη. Το βάθος του νερού ελαττώνεται, δημιουργώντας άλλες συνθήκες και πετρώματα, μέχρι που έρχεται η στιγμή να «συγκρουστεί» η Ευρώπη με την Αφρική. Ο Βούρινος υπολογίζεται ότι ανυψώθηκε από βάθος περίπου 12km !
Η περιοχή του Βούρινου χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη σημαντικού περιβαλλοντικού αποθέματος, φυσιολατρικού και γεωλογικού ενδιαφέροντος. Πλέον, με την ένταξη του Γεωπάρκου Γρεβενών – Κοζάνης στο Παγκόσμιο δίκτυο της UNESCO τον Απρίλιο 2021, αποτελώντας τμήμα του, η αναγνωσιμότητα της περιοχής διευρύνεται.
Κατά μήκος της σύγκρουσης Αφρικής και Ευρώπης υπάρχει και η γνωστή «Κοιλάδα του Μεσιού Νερού», με την σπάνια χλωρίδα και πανίδα της. Η σημαντικότητα και η σπάνια βιοποικιλότητα της κοιλάδας οφείλεται στη γεωλογική της θέση. Οι τεκτονικές πλάκες δημιούργησαν τις καταλληλότερες συνθήκες για το Παγκοσμίως σπάνιο αυτό οικοσύστημα.
Ακολούθησαν πολλές τεκτονικές διεργασίες σε όλο τον πλανήτη, οι οποίες επηρέαζαν αντίστοιχα και την περιοχή του Βοίου. Είχαν σχηματιστεί οι οροσειρές που υπάρχουν και σήμερα, με την ύπαρξη όμως μιας ρηχής σχετικά λεκάνης, που ξεκινούσε από την Αλβανία και κατέληγε στα σημερινά Μετέωρα, την ονομαζόμενη Μεσοελληνική Αύλακα. Στην περιοχή του Βοίου, το μεγαλύτερο τμήμα της επιφάνειάς του, καταλαμβάνεται από πετρώματα που σχηματίστηκαν στη λεκάνη αυτή, η οποία υπήρχε για ~45 εκ. χρ. (50 – 5 εκ. χρ πριν από σήμερα). Έτσι, αλλού ζούσαν μικρά ψάρια, αλλού μεγαλύτερα. Σε άλλες περιοχές αναπτύσσονταν κοραλλιογενείς ύφαλοι, ενώ αλλού ο πυθμένας ήταν γεμάτος με οστρακοειδή.
Έτσι εξηγούνται τα απολιθωμένα όστρακα και κοράλλια στο Σκαλοχώρι, τα φύλλα από διάφορα φυτά που υπήρχαν πριν από 40 εκ. χρ. και βρίσκονται κρυμμένα στις σχισμές των πετρωμάτων στον Πεντάλοφο, στο Τσοτύλι, στη Νεάπολη και στους περισσότερους οικισμούς του Δήμου Βοΐου.
Για το διάστημα από 5 εκ. χρ. μέχρι 10.000 χρόνια από σήμερα, λαμβάνουν χώρα τεράστιες κλιματικές αλλαγές. Εμφανίζονται οι παγετώδεις και οι μεσοπαγετώδεις περίοδοι. Ταυτόχρονα, περίπου στα 4 εκ. χρ. πριν από σήμερα, εμφανίζονται στη περιοχή μεγαλόσωμα προβοσκιδωτά ζώα, όπως τα μαμούθ και οι μαστόδοντες. Λίγο αργότερα (~200.000 χρόνια πριν) εμφανίζονται οι ελέφαντες, ρινόκεροι, ιπποπόταμοι και άλλα ζώα. Αρκετά από αυτά, μετά το θάνατό τους, καλύφθηκαν από τα ιζήματα της περιοχής, δημιουργώντας κατάλληλες συνθήκες απολίθωσής τους. Έτσι εντοπίζονται σήμερα, την ευρύτερη λεκάνη του Αλιάκμονα, πληθώρα απολιθωμάτων ζώων, τα οποία γίνονται προσπάθειες διάσωσης και συντήρησής τους . Απολιθώματα της περιοχής υπάρχουν τόσο στην Ιστορική Παλαιοντολογική Συλλογής Σιάτιστας, όσο και στη Παλαιοντολογική Συλλογή Τσοτυλίου.
Η ύπαρξη βέβαια του ανθρώπου, έρχεται να χρησιμοποιήσει σαν πρώτη ύλη την πέτρα για διάφορες χρήσεις, όπως μεγαλόπρεπα αρχοντικά, εκκλησίες και μοναστήρια, καμπαναριά, καλντερίμια, περίτεχνες βρύσες και ένωσαν τις όχθες των ποταμών υψώνοντας μονότοξα και πολύτοξα πέτρινα γεφύρια.
Το Βόιο αποτελεί μία περιοχή που διατηρεί μεγάλους, διεθνώς γνωστούς, θησαυρούς της ιστορίας της γης. Μια ομορφιά που σχηματίστηκε από τη γεωλογική της ποικιλομορφία.