150 χρόνια Εκπαιδευτήρια Τσοτυλίου

ΤΟ ΧΘΕΣ, ΤΟ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΑΥΡΙΟ

Ένα σχολείο με τρυφερές αναμνήσεις και νοσταλγία για όσους φοίτησαν και δίδαξαν εκεί. Ένας χώρος που εντυπωσιάζει με την αρχοντιά του κάθε επισκέπτη. Το Οικοτροφείο Τσοτυλίου και το Ιστορικό Γυμνάσιο, όπου σήμερα λειτουργούν και λυκειακές τάξεις, σε έναν ενιαίο αύλειο χώρο, πλαισιωμένο με αθλητικές εγκαταστάσεις, σημείο αναφοράς για το Τσοτύλι του Δήμου Βοΐου. Ένα σχολείο φάρος σε δύσκολους καιρούς για τον ελληνισμό, που μόρφωσε γενιές, που δίδαξε την πειθαρχία, τον σεβασμό και την αγάπη για την πατρίδα.

Γράφει η Τάνια Ώττα

Η συμπλήρωση των 150 χρόνων από την ίδρυση των Εκπαιδευτηρίων Τσοτυλίου φέτος, γίνεται η αφορμή να ιδρυθεί Μουσείο της Ιστορίας του Γυμνασίου Τσοτυλίου, όπου θα φιλοξενηθεί όλο το υλικό που αφορά τη λειτουργία και την προσφορά του Γυμνασίου και Οικοτροφείου Τσοτυλίου από το 1871 έως σήμερα και βρίσκεται διάσπαρτο στον Ελληνικό χώρο, όπως αντικείμενα που έχουν διατηρηθεί στο διδακτήριο και από αποφοίτους της σχολής, φωτογραφικό υλικό, έγγραφα, τεκμήρια και έντυπα, κειμήλια όπως το Μητρώο 1871, αφηγήσεις γραπτές, ηχογραφημένες ή βιντεοσκοπημένες και οτιδήποτε αναφέρεται στο Ίδρυμα. Το Μουσείο θα περιλαμβάνει τον εκθεσιακό χώρο για το υλικό και μία αίθουσα με σύγχρονα οπτικοακουστικά μέσα για την ενημέρωση των επισκεπτών.

Η ιστορία του Σχολείου
Ιδρυτής του Γυμνασίου Τσοτυλίου ήταν ο πατήρ Στέφανος Νούκας, με καταγωγή από τη Δάφνη Βοΐου, εμπνευστής και ιδρυτής της Μακεδονικής Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητας (ΜΦΑ), ο οποίος με το έργο του συνέβαλε σημαντικά στην ενίσχυση του μακεδονικού ελληνισμού απέναντι στην εθνική καταπίεση και στις ξένες προπαγανδιστικές οργανώσεις.

Η κεντρική θέση του Τσοτυλίου μεταξύ των τριών επαρχιών Καστοριάς, Σισανίου και Γρεβενών ήταν ένας από τους λόγους που επιλέχθηκε η τοποθεσία αυτή ως χώρος έδρας του σχολείου, καθώς και η λειτουργία της αγοράς το Σάββατο, ημέρα με εμπορική κίνηση από τη γύρω περιοχή, που έδινε παράλληλα τη δυνατότητα στους γονείς να βλέπουν τα παιδιά τους που φοιτούσαν εκεί.

Η λειτουργία του σχολείου ξεκίνησε στις 15 Οκτωβρίου 1871, έχοντας 80 μαθητές εκ των οποίων 10 ήταν κορίτσια και 30 οθωμανόπαιδες και αποτέλεσε τον πυρήνα των εκπαιδευτηρίων Τσοτυλίου .

Με την ευγενική χορηγία του Κωνσταντίνου Θωμαΐδη έγινε η αγορά του οικοπέδου για την ανέγερση του διδακτηρίου το 1872 και με την μεσολάβηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Ανθίμου Στ΄ εξασφαλίστηκε η άδεια ίδρυσης της σχολής και ανέγερσης του κτιρίου.

Η θεμελίωση του διδακτηρίου, που χτίστηκε με χαρακτηριστικά της παραδοσιακής μακεδονικής αρχιτεκτονικής, έγινε στις 6 Μαϊου 1873, παρουσία αρχιερέων της περιοχής, ελλήνων και οθωμανών προκρίτων της περιφέρειας και πλήθος κόσμου. Καθοριστικό ρόλο στην προστασία και εποπτεία του σχολείου διαδραμάτισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Σημαντική για την πρόοδο και την ανάπτυξη του σχολείου ήταν η παρουσία του διευθυντή Φιλίππου Σακελλαρίου, καθηγητή φιλολογίας από το Ζαγόρι Ιωαννίνων και το άριστο διδακτικό προσωπικό που συνετέλεσε στην κλασική και την πρακτική μόρφωση των μαθητών.

Η φήμη των εκπαιδευτηρίων Τσοτυλίου απλώθηκε σε όλη τη Μακεδονία, την Ήπειρο, τη Θράκη, τη Μ. Ασία και το ελεύθερο ελληνικό βασίλειο από όπου εγγράφονταν μαθητές.

Το Γυμνάσιο Τσοτυλίου αναγνωρίστηκε επίσημα από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Υπουργείο Παιδείας της Ελληνικής Κυβέρνησης ως ισότιμο με τα Γυμνάσια που λειτουργούσαν στην Ελλάδα την 1η Σεπτεμβρίου 1893 και έκτοτε οι απόφοιτοι του σχολείου μπορούσαν να εγγράφονται στο Πανεπιστήμιο χωρίς εξετάσεις.

Το εκπαιδευτήριο έπαυσε τη λειτουργία του για τέσσερα χρόνια (1877–1881), κατά τη διάρκεια του ρωσσοτουρκικού πολέμου, ενώ στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα υπήρξε κέντρο διαβίβασης μυστικών εγγράφων και επαφών με τους αξιωματικούς απεσταλμένους ως αρχηγούς του αγώνα και σημείο όπου συγκεντρώνονταν οι χρηματικές εισφορές των Ελλήνων κατοίκων της περιφέρειας για τον Μακεδονικό Αγώνα.

Μετά την Μικρασιατική καταστροφή, το μαθητικό δυναμικό του σχολείου αυξήθηκε με προσφυγόπουλα από οικογένειες Ελλήνων προσφύγων που ήρθαν στο Τσοτύλι.

Οι καταστροφές που υπέστη το σχολείο κατά τον Ελληνο-ιταλικό πόλεμο, όταν το Τσοτύλι πυρπολήθηκε από τους Ιταλούς, οδήγησαν στην ανάγκη ανέγερσης νέου διδακτηρίου, το οποίο θεμελιώθηκε το 1928 και ολοκληρώθηκε δύο χρόνια μετά, με έξοδα της Εφορείας του Οικοτροφείου, της κοινότητας Τσοτυλίου, της ΜΦΑ και του Ελληνικού Κράτους.